Сүүлийн үеийн судалгаагаар буйл, тулгуур эдийн эмгэгийг эмчлүүлсэн ерөнхий биеийн бусад өөрчлөлттэй хүмүүс буюу чихрийн шижин, зүрх судасны эмгэг ба жирэмсэн эмэгтэйчүүдийн эмчилгээний үр дүн харьцангуй илүү байдаг. Энэ нь тогтмол амны хөндийн үзлэгт хамрагдах, амны хөндийн арчилгааг сайжруулах шалтгааны нэг юм.

Амны хөндийн  амтлах, дулааныг мэдрэх мэдрэхүйн төгсгөлүүдийн үйл ажиллагаа өөрчлөгдсөнөөс энэ мэдрэмж үүснэ. Өөрөөр тархи мэдрэхүйг зөв хүлээж авахгүй үед энэхүү өвдөлт, шатах мэдрэмж нь төрнө. Амны хөндийн зарим хэсэгт шатах мэдрэмж төрж байгаа ч тэр хэсэг хүрэхэд халуун биш байх, өвдөж байгаа хэсэгт ямар ч шарх шалбархай, улайлт ажиглагдахгүй байж болно

Фторыг шүдний гадна давхарга болох пааланг бэхжүүлэх зорилгоор шүдний эмчилгээнд өргөн хэрэглэдэг. Фтор нь цооролт үүсэхээс урьдчилан сэргийлдэг. Фторыг АНУ болон бусад олон орны хэрэглээний болон ундны усанд бага хэмжээгээр нэмэлтээр оруулж өгдөг.

Таны шүд унасан ч гэсэн та шүдээ хадгалан үлдэх боломжтой. Гэхдээ богино хугацаанд, ухаалаг алхмуудыг хийх хэрэгтэй. Та “Шүд унахаар яах ёстой вэ?”, “Шүд яагаад унадаг вэ?” гэж гайхаж магадгүй. Тэгвэл яагаад унадаг, ямар арга хэмжээ авах талаар энэхүү нийтлэлээр хүргүүлж байна.

Хумсаа мэрэх нь нийтлэг тохиолддог зуршил ба энэ нь таны хумсны харагдах байдлыг гэмтээхээс гадна нэлээдгүй хэмжээний хохирол учруулж болзошгүй юм. Тиймээс хумсаа мэрэх нь шүдэнд хэрхэн нөлөөлдөгийг мэдэх нь чухал.  Гэвч шүдний эрүүл мэндэд сөргөөр нөлөөлж болох өөр олон зуршлууд олон байдаг. Эдгээр зуршлыг арилгах нь шүдний элэгдэл, мэдрэгшлийг бууруулж, шүдээ хамгаалахад тусална.

Odontomas are the most common odontogenic benign tumor originating from an alteration of differential mesenchymal and epithelial odontogenic cells; it is the capacity of forming enamel, dentin, cement, and pulp { Susana Amado Cuesta }. Classified as a 2 category Complex and Compound types.

Буглаа гэдэг нь нянгийн гаралтай халдварын улмаас хязгаарлагдмал орон зайд үүссэн идээ бээрийг хэлнэ. Хүний биед нянгийн гаралтай халдвар нэвтрэх үед биеийн дархлалын систем халдварыг зайлуулахын тулд тухайн хэсэгт цусны цагаан эсийг илгээдэг.

Эрүүний үений эмгэг (TMD) нь зажлуурын тогтолцооны өвдөлт болон үйл ажиллагааны алдагдлаар илэрдэг бөгөөд ихэнх тохиолдолд хөнгөн, удаан явцтай байдаг байна. Хэдий тийм боловч зарим тохиолдолд хүндэрч эмчлэхэд бэрхшээлтэй болдог. Эрүүний үений анатоми бүтэц, үйл ажиллагаа болон түүний эмгэг өөрчлөлтийг судлахад "зажлуурын тогтолцоо" гэх цогц ойлголт чухал.

Эрүүний үений үйл алдагдлын шинж тэмдэг хэдэн сараас жил хүртэл үргэлжилсэний дараа эсвэл гэмтэл болон артритын дараа эрүүний үеэр нужигнах чимээ дуулдана. Ингэж дуугарах нь эрүүний үенд ямар нэгэн үйл зүйн хямрал болсоныг илтгэх боловч энэхүү хямрал нь хоршихуйн алдагдалтай заавал хамаатай биш байж болно.

Хоршихуйн алдагдалтай холбоотойгоор үүсэх булчингийн үйл ажиллагааны хямралын улмаас толгой, хүзүү, мөрлүү дамжсан байнгын зовиуртай өвдөлт үүсдэг. Энэ нь эрүү чамархайн үений үйл зүйн хямрал (temporomandibular dysfunction (TMD)-д хамаарагддаг шинж тэмдэг юм.

Ам ангайх эсвэл хамхих үед эрүүний үеэр товших эсвэл няслахтай адил дуу чимээ сонсогдоно. Чимээний чанга сул нь харилцан адилгүй байх бөгөөд зарим үед хажуугийн хүнд дуулдахаар чанга дуугардаг бол зарим нь зөвхөн өөрт мэдэгдэх төдий сул дуутай байдаг. Ингэж тас няс хийж дуугарах нь өвдөлттэй хавсарсан эсвэл өвдөлтгүй ч байж болно. Эрүүгээ ийш тийш нь хөдөлгөн чимээг улам чанга болгож болно.

Толгой хүзүүний байрлалын хавдруудад гавлын суурь хэсгээс эхлэн эгэм хооронд байрлах эрхтэнүүдийн хавдрыг хамааруулан эмчилдэг. Хамар болон түүний дайвар хөндийнүүд, амны хөндий үүн дотор хэл, буйл, завьж, хатуу тагнай, амны хөндийн ёроол хэсгийн хавдрууд, нармай, залгиур, төвөнх, хүзүүний тунгалагийн булчирхай, зөөлөн эдүүд, бамбай булчирхай, шүлсний булчирхайнууд гээд олон эрхтэний хавдрууд энд ордог. Үүн дээр арьсны хавдрууд мөн орно.

Эрүүний үе нь үений толгой, үений хонхор ба  үений жийргээс бүрддэг  Үений толгой нь жижиг эллипс дугуй хэлбэртэй, үений хонхор нь эрүүний хонхор ба чамархайн яс, шанаа ясны сэртэнгээс бүрдэнэ. Үений жийрэг нь чамархайн яс ба эрүүний ясны хооронд байрлах ширхэглэг холбогч эд бүхий бүтэцтэй бөгөөд үений хөндийг дээд доод гэсэн 2 хэсэгт хуваадаг. Үений жийрэг нь төвийн нарийн хавчигдсан хэсэг, урьд талын өргөн зузаан хэсэг, хойд талын өргөн зузаан хэсэгт хуваагдан, хойд талын өргөн зузаан хэсэг нь хэвийн үед эрүүний толгойн яг дээд талд 12 цагийн байрлалд байдаг.

Ихэнх айл өрхийн хувьд ахуйн нөхцлөөс шалтгаалсан жижиг хэмжээний бэртэл, гэмтэл хуруу гар шалбарсан үед хэрэглэх анхан шатны тусламжийн зүйлс боолт, шархны лент зэрэг байгаа байх. Гэвч та шүд, амны хөндийн гэнэтийн асуудал үүссэн үед үзүүлэх яаралтай тусламжийн хэрэгсэлээ бэлтгэсэн үү?

Зарим нэг улс оронд бараг хоёр хүүхдийн нэг нь хүүхэд насандаа үүдэн шүдээ хугалж байсан тохиолдол бүртгэгдсэн байдаг. Энэ нь гэр бүлийн хувьд томоохон асуудал дэгдээх бөгөөд хүүхдийн гадна төрхөнд сөргөөр нөлөөлдөг. Харин насанд хүрэгчдийн хувьд шүдний хугарал харьцангуй цөөн тохиолдно. (Манай улсын хувьд насанд хүрэгчдийн дунд харьцангуй өндөр хувьтай байдаг нь архины зүй бус хэрэглээтэй холбоотой)

Хэрэв шүдэнд идээт буглаа нэгэнт үүсэн л бол шүдний эмчилгээг аль болох түргэн хугацаанд хийлгэх хэрэгтэй. Энэ нь идээт халдварын голомтыг амны хөндийн бусад хэсэгрүү тархан халдварлахаас сэргийлнэ. Хэдийгээр шүдний буглаа үүсэх үед өвдөлт таагүй мэдрэмжийг хүн бүр мэдэрдэг боловч ямар нэгэн шалтгаанаар шүдний эмчид очилгүй алгуурласан байдаг. Зарим нэг нь гэрийн нөхцөлд түүнийг гэрийн аргаар намжаах гэж оролдсон байдаг ч тэр нь төдийлөн үр дүн өгөлгүй хүндрэх шатанд шилжиж өөрийн эрхгүй эмнэлэгт ирдэг.

Шүдний хатуу эдүүдэд үүссэн цоорлын хөндий даамжирч хөнөөлт нян бактери ба тэдгээрийн ялгаруулж буй хорт бодисууд шүдний доторх хөндийрүү нэвтэрч судас мэдрэлийн багц, зөөлөн эдийг гэмтээн үрэвсүүлэхийг зөөлцийн үрэвсэл буюу пульпит гэж нэрлэдэг.

Та урьд нь хаа нэгтээгээс шүдний өвчин нь зүрх судасны өвчин, хэрлэг, бөөрний өвчин үүсгэдэг гэж сонсож байсан байх. Энэ бол үнэн. Шүдний сурвалжийн доор үүссэн жижигхэн мөхлөнгөр эд нь тийм аюултай үр дагаварыг үүсгэдэг.

Шүдний холбогдолтой сайтал тавигдсан мэдээллийн дор “буйлны үрэвсэлийг яаж эмчилэх вэ?” гэж асуусан байх нь олонтоо. Тэгмэгц түүн дээр дөрөөлөн сайн дурын их мэдэгч нар түмэн янзын зөвлөгөө бичсэн байдаг. Эмч гэхээс илүү өөр хоорондоо ч бид нар ихэвчлэн зөвлөгөө өгдөг. За бараг иог хий л гэх нь бараг.

Bruxism буюу шүд хавирах эмгэг гэдэг нь өөрийн эрхгүй шүдээ хавирах ба  буруу зуух зуршил бөгөөд тухайн хүн үүнийгээ мэдэхгүй эсвэл мэдсэн ч зогсоож чадахгүй байх архаг явцтай зуршил юм. Үүнийг нилээд  их тохиолддог ба стрессийн нэг төрөл гэж үздэг.