НАС-ын салбар тэр дундаа шүдний эмнэлэгүүдийн дунд анхдагч бөгөөд тэргүүлэгчдийн нэг ЭВАДА эмнэлэгийн захирал Ш. Ариунлхагва эмчийг энэхүү булангийн анхны зочноор урьж оролцууллаа. Хоёр хүүхдийн аав, халамжит сайн нөхөр тэрээр анх 2004 онд 3-р курсын оюутан байхдаа ЭВАДА эмнэлэгт дадлага хийхээр ирж байсан бол үргэлжлүүлэн 4, 5-р курсдээ дадлага хийгээд 2006 онд эмчээр ажилд орж 2011 оноос захиралаар нь ажиллаж эхэлсэн байна. Үүднээсээ л гэрэл гэгээ цацарсан энэ эмнэлгийн хувь заяаг 14 жилийн турш нуруун дээрээ үүрэлцсэн энэ эрхэмийн ажлын арга барилыг танилцуулахын сацуу эмнэлэгийн хамт олонд удахгүй болох 25 жилийн ойн баярын мэнд хүргэе.
Өөрийн мэргэшсэн чиглэлийн талаар танилцуулаач?
ЭМШУИС-НАССургуулийг Нүүр Амны Их Эмч мэргэжилээр 2006 онд төгссөн, 2008 онд НАСЗаслын резидэнт, 2009 онд НАМЗаслын резидэнтийг төгссөн. Эмчилгээний төлөвлөгөө тухайн хүнд тохирсон үед нэг салбар нь нөгөөгөөсөө хамаарч байдаг тул эмч хүн хэзээ ч сурахаа зогсоож болохгүй.
Би бас азтай тохиолдлоор шүдний имплантын чиглэлээр мэргэшсэн. Учир нь 2009-2011 онд Эвада эмнэлэг, Нүүр Амны Сургууль, Солонгос улсаас зочин профессоруудыг урьж, 4 жилийн хугацаатай имплантын анхан болон гүнзгий шатны онол, гардан хосолсон сургалт зохион байгуулсан юм. Эвада эмнэлэгийг бааз болгон Монгол эмч нарт үнэтэй хувь нэмэр оруулсан нь надад суралцах зашваан тохиосон.
Өөрийн хамгийн их ашиглах дуртай багаж хэрэгсэлийг танилцуулаач?
Би багаж гэхээсээ илүү 2019 оны vatech аппаратны өгөгдөл гаргаж байгаа програм дээр ажиллах дуртай. CT, cephalo, дэлгэмэл рентген зураг авахаас гадна 3D-гээр харах, зураг дээр хэмжилт хийх гэх мэт маш олон давуу талыг надад олгож байна. Мөн энэ зурагнуудад бусад компьютернүүдээс нэвтэрч үйлчлүүлэгчид харуулж тайлбарлах боломжтой. Өглөө ажилдаа ирээд энэ програм дээр тухайн өдөр хийгдэх эмчилгээ, үйлчлүүлэгчдийн мэдээллийг шалгадаг, орой ажлаас буух үедээ үр дүн, эмчилгээний явц зэргийг хардаг. Ялангуяа имплант ажилбарын явцыг хянахад маш үр дүнтэй санагддаг.
Танай эмнэлгийн баримталдаг зарчим, үнэт зүйл нь юу вэ?
Дээр дурьдсанчлан 25 жилийн туршлага, мөн юунаас ч илүүтэйгээр чадвартай, боловсорсон, дэлхийн стандартын эмчилгээг монголынхоо үйлчлүүлэгчдэд үзүүлэх чин хүсэлтэй хамт олон маань энэ эмнэлгийн үнэт зүйл юм. Баг байхгүй бол хичнээн сайн тоног төхөөрөмжтэй байгаад хэрэггүй шүү дээ.
Манай эмнэлэг “Чанартай үйлчилгээг хямд үнээр хүмүүст хүргэх” гэсэн зарчим баримтлан ажилладаг. Сайн чанартай юм хийж болно, гэхдээ хэт хөөсөрсөн үнэ байх нь буруу, үнэ бодит байх хэрэгтэй.
Танай эмнэлгийн сүүлийн үед хэрэглэж буй багаж технологиуд?
Компьютер, программ дээр суурилсан 3D төхөөрөмжүүд ашиглан шүдний имплант, циркон бүрээс, нүүрэвч (hollywoodsmile) гэх мэт үйлчилгээг нэвтрүүлээд нилээд хэдэн жилийн нүүр үзэж байна. 2019 онд үүнийг илүү хөгжүүлэх, чанаржуулах зорилгоор компьютер томографи, CAD/CAM, программ /software/ төхөөрөмжүүдэд хөрөнгө оруулалт хийлээ.
Танай эмнэлэг олон нийтэд зориулж ямар ажлууд зохион байгуулдаг вэ?
Энэ нь бас эмнэлгийн маань түүхтэй холбогдоно. Анх 2004 онд “Хайрын шүдний эмнэлэг" байгуулагдаж төлбөрийн чадваргүй, эмзэг бүлэг давхаргын хүмүүст зориулсан үйлчилгээ үзүүлдэг байсан. 6 жил орчим үйл ажиллагаа явуулсан. 2020 онд энэ эмнэлэгийг дахин нээж ажиллуулах төлөвлөгөөтэй байна.
Мэдээж нийгэмд хандсан салбарт ажиллаж байгаагийн хувьд хариуцлага хүлээж олон нийтэд чиглэсэн ажлууд их хийдэг. Тэр утгаараа одоо ч сард нэг удаа сургууль, цэцэрлэгүүд дээр үзлэг хийж, зөвлөгөө өгдөг. Цаашид хийх олон ажил хийхээр төлөвлөж байгаа.
Таны ажлын нэг өдөр хэрхэн өнгөрдөг вэ?
Өглөө 6 цагт босно. Тэрнээс хоцорвол өдрийн ажил амжихгүй мэт санагддаг. Хамгийн түрүүнд хүүхдүүдээ цэцэрлэг, сугуульд хүргэж өгнө. Дараагаар 7.40 гэхэд ажил дээр ирээд тухайн өдрийн эмчилгээний төлөвлөгөөгөө харна. Төлөвлөгөө гэнэт өөрчлөгдөх тохиолдол байдаг тул анзаараагүй, бэлдээгүй зүйлсийг дахин шалгадаг.
Шүдний эмч гартаа маш сайн мэдрэмжтэй байх хэрэгтэй тиймээс лабораторид 20-30 минут сууж шүд загваржуулдаг. Үлдсэн цагийг унших мэдэх, судлах, ахуйн ажилууддаа зарцуулдаг даа. Үзлэг өглөө 9 цагт эхлээд орой 7 цаг гэж дуусдаг. Ажлаас буугаад шууд харьдаг тул орой ихэвчлэн хүүхдүүдтэйгээ цагийг өнгөрөөдөг.
Шүдний эмч гэдэг байнга цагт баригдаж яарч байдаг. Таныхаар цаг хэмнэх хамгийн сайн арга таньюу вэ?
Цаг хэмнэхэд хамгийн чухал зүйл бол минийхээр төлөвлөгөө. Тэгээд баг. Шүдний эмчийн онцлог юм уу даа. Нэг хөдөлгөөн хийхэд үр дүнгүй байх ёсгүй тэгвэл цаг хэмнэж чадна. Бүх анхаарлаа хийж буй ажилдаа төвлөрүүл. Жишээлбэл: имплант ажилбарын үед бүх багаж хэрэгсэл бэлэн бол суугаад босоход 10-15 минут л зарцуулна. Нэг гараа хөдөлгөхөд буруу багаж авбал чи цаг алдана. Бүгд зөв тохируулгатай, байх ёстой байрандаа байх хэрэгтэй.
Шүдний эмчээр ажиллахын эерэг болон бэрхшээлтэй талууд?
Шүдний эмч бол маш сайхан мэргэжил. Дааж авч явж чадвал ажлаасаа аз жаргал, бусдаас хайр хүндлэлийг мэдрэнэ. Бусад салбаруудаас ялгаатай нь шүдний эмч маш нарийн хэмжээст харж сэтгэх ур чадвар, мэдрэмж шаарддаг ажил. Хийсэн шүднээсээ сэтгэл ханамж авна. Ер нь шүдний эмчид үйлчлүүлэгч нь эмчилгээ хийлгээд нүүр дүүрэн инээмсэглэлтэй, баяр хөөртэй байвал өөр сайхан зүйл байхгүй байх аа.
Бэрхшээлтэй тал нь хүнд мэргэжил. Хүмүүс хардаг цэвэрхэн, амархан гэж. Яг үнэндээ тийм биш, маш удаан хугацаанд сурж, олон жил ажиллаж байж сайн эмч болдог. Эмчилгээний үр дүн удаан хугацаанд гардаг. 5-8 жилийн дараа тухай эмчийн үнэлгээ харагддаг.
Та хэр их уншдаг вэ? /Сүүлийн үед уншсан судалгааны өгүүлэл, ном/
Ажлын ачааллаас болоод унших цаг зав бага л байна. Аль болох өөртөө хэрэгтэй юмаа эрэлхийлж, унших дуртай. Сүүлд Вэрнэ Харниш-ийн Бизнесээ томруулах нь номыг харж байна.
Хамгийн сүүлд хамрагдсан сургалт…?
Байнга сургалтад сууж хамрагдаж байдаг, тэгэхгүй бол хоцрогдоно шүү дээ. Сүүлийн үед IT, software талын сургалтад түлхүү хамрагдаж байгаа. Яагаад гэвэл манай салбар бүрэн дижитал болж байна. Тэгэхээр программын талаар заавал мэдэхгүй бол энэ салбарт ажиллана гэвэл хүндрэл их гарна. Нэг програмын асуудал гарахад А түвшинд асуудлыг өөрөө шийдэж байх хэрэгтэй.
Чөлөөт цагаа хэрхэн өнгөрөөдөг вэ? /Стрессээ хэрхэн тайлж, юунаас урам зориг авдаг вэ?/
Кофенд их дуртай. Кофе уух зуур ганцаараа байж хиймээр байгаа зүйлдээ төвлөрөх үед их бүтээмжтэй байдаг. Үүнээсээ кайф авч стресс тайлагдана даа. Найз, дотны хүмүүстэйгээ уулзаж урам зориг авдаг.
Хүн амын дундах шүдний өвчлөл өндөр байгаад ямар байр суурьтай байдаг вэ?
Бид хичээх л хэрэгтэй. Бодлого нь ч гэсэн их зөв болж байна. “Эрүүл хүүхэд эрүүл шүд” хөтөлбөр хэрэгжиж эхэлсэн. Манай эмнэлэг бас тэр хөтөлбөрт хамрагдсан. Сүүлийн үед удааширалтай байгаа харагдсан. Яахав дутагдалтай талууд байгаа ч гэсэн сайн үр дүн чухал. Хэрвээ энэ хөтөлбөр зөв хэрэгжээд, дутагдалаа засаад үргэлжилвэл шүдний өвчлөл тодорхой хэмжээнд буурна.
Шүдний эмч болж буй залуу мэргэжилтнүүдэд хандаж өгөх зөвлөгөө?
Хувь хүнээс л маш их зүйл шалтгаална. Бусдаас онцгой байх хэрэгтэй. Онцгой авъяас нь нуугдаад байдаг хүмүүс байдаг. Тэгэх хэрэггүй. Ажил олгогчид онцгой зүйлээ таниул, сайн хөгжүүл. Диплом нь сайн дүнтэй, магистрант, резидент хийсэн байж болно. Дүн тийм ч чухал биш. Хамгийн гол нь ур чадвар.
Дараагийн ярилцлагад манай буланд хэнийг санал болгох вэ?
25 жилийн ойн мэнд хүргээд ЭВАДА эмнэлгийг үүсгэн байгуулсан доктор, профессор Б. Амарсайхан багшийг энэ ярилцлагын буланд уримаар байна.
Ярилцсан: АШУҮИС, НАСС-н 6-р дамжааны оюутан П.Очирхэрлэн
