2020 онд мэргэшлийн зэрэг олгох шалгалт зохион байгуулагдах үйл ажиллагаа нь Эрүүл мэндийн сайдын 2019 оны 11-р сарын 15-ны өдрийн “Журам шинэчлэн батлах тухай” А/513 дугаар тушаалын Мэргэжлийн зэрэг олгох, нөхөн олгох, хүчингүй болгох журам”-ын Дөрөв. Мэргэшлийн “Ахлах”, “Тэргүүлэх”, “Зөвлөх” зэрэг горилогчид тавигдах НИЙТЛЭГ ШААРДЛАГА, Эрүүл мэндийн яамны дэргэдэх Эмнэлгийн мэргэжилтний хөгжлийн зөвлөлийн хурлын 2020 оны 08-р сарын 11-ны өдрийн 12 дугаар тогтоолын хавсралтаар батлагдсан ЭМЯ-ны Нүүр ам судлалын мэргэжлийн салбар зөвлөлийн “Ахлах”, “Тэргүүлэх”, “Зөвлөх” зэргийн ТУСГАЙ ШААРДЛАГА журмыг дагаж мөрдөнө.

Эрхэм хүндэт нүүр ам судлалын эмч, оюутнууд нүүр ам судлалын хамт олондоо АШУҮИС-н Нүүр Ам Судлалын Сургуулийн Их Сургуулийн эмнэлэг байгуулагдсаны 9 жилийн ойн баярын мэнд дэвшүүлье.

Буглаа гэдэг нь нянгийн гаралтай халдварын улмаас хязгаарлагдмал орон зайд үүссэн идээ бээрийг хэлнэ. Хүний биед нянгийн гаралтай халдвар нэвтрэх үед биеийн дархлалын систем халдварыг зайлуулахын тулд тухайн хэсэгт цусны цагаан эсийг илгээдэг.

Эрүүний үений эмгэг (TMD) нь зажлуурын тогтолцооны өвдөлт болон үйл ажиллагааны алдагдлаар илэрдэг бөгөөд ихэнх тохиолдолд хөнгөн, удаан явцтай байдаг байна. Хэдий тийм боловч зарим тохиолдолд хүндэрч эмчлэхэд бэрхшээлтэй болдог. Эрүүний үений анатоми бүтэц, үйл ажиллагаа болон түүний эмгэг өөрчлөлтийг судлахад "зажлуурын тогтолцоо" гэх цогц ойлголт чухал.

Эрүүний үений үйл алдагдлын шинж тэмдэг хэдэн сараас жил хүртэл үргэлжилсэний дараа эсвэл гэмтэл болон артритын дараа эрүүний үеэр нужигнах чимээ дуулдана. Ингэж дуугарах нь эрүүний үенд ямар нэгэн үйл зүйн хямрал болсоныг илтгэх боловч энэхүү хямрал нь хоршихуйн алдагдалтай заавал хамаатай биш байж болно.

Хоршихуйн алдагдалтай холбоотойгоор үүсэх булчингийн үйл ажиллагааны хямралын улмаас толгой, хүзүү, мөрлүү дамжсан байнгын зовиуртай өвдөлт үүсдэг. Энэ нь эрүү чамархайн үений үйл зүйн хямрал (temporomandibular dysfunction (TMD)-д хамаарагддаг шинж тэмдэг юм.

Ам ангайх эсвэл хамхих үед эрүүний үеэр товших эсвэл няслахтай адил дуу чимээ сонсогдоно. Чимээний чанга сул нь харилцан адилгүй байх бөгөөд зарим үед хажуугийн хүнд дуулдахаар чанга дуугардаг бол зарим нь зөвхөн өөрт мэдэгдэх төдий сул дуутай байдаг. Ингэж тас няс хийж дуугарах нь өвдөлттэй хавсарсан эсвэл өвдөлтгүй ч байж болно. Эрүүгээ ийш тийш нь хөдөлгөн чимээг улам чанга болгож болно.

Хэрэв та гоо сайхны мэс заслын тухай сонирхож байгаа бол аль ч төрлийн хагалгаа байсан хамаагүй анхаарах ерөнхий зvйлсийг нэрлэе.

Толгой хүзүүний байрлалын хавдруудад гавлын суурь хэсгээс эхлэн эгэм хооронд байрлах эрхтэнүүдийн хавдрыг хамааруулан эмчилдэг. Хамар болон түүний дайвар хөндийнүүд, амны хөндий үүн дотор хэл, буйл, завьж, хатуу тагнай, амны хөндийн ёроол хэсгийн хавдрууд, нармай, залгиур, төвөнх, хүзүүний тунгалагийн булчирхай, зөөлөн эдүүд, бамбай булчирхай, шүлсний булчирхайнууд гээд олон эрхтэний хавдрууд энд ордог. Үүн дээр арьсны хавдрууд мөн орно.

Эрүүний үе нь үений толгой, үений хонхор ба  үений жийргээс бүрддэг  Үений толгой нь жижиг эллипс дугуй хэлбэртэй, үений хонхор нь эрүүний хонхор ба чамархайн яс, шанаа ясны сэртэнгээс бүрдэнэ. Үений жийрэг нь чамархайн яс ба эрүүний ясны хооронд байрлах ширхэглэг холбогч эд бүхий бүтэцтэй бөгөөд үений хөндийг дээд доод гэсэн 2 хэсэгт хуваадаг. Үений жийрэг нь төвийн нарийн хавчигдсан хэсэг, урьд талын өргөн зузаан хэсэг, хойд талын өргөн зузаан хэсэгт хуваагдан, хойд талын өргөн зузаан хэсэг нь хэвийн үед эрүүний толгойн яг дээд талд 12 цагийн байрлалд байдаг.

Шүд болгоныг өөр хооронд нь ялгах зорилгоор шүдний тооллын системийг ашигладаг. Энэ нь шүдний тухай мэдээллийг бүртгэж тэмдэглэхэд хэрэг болохоос гадна тухай шүдний тухай мэдээллийг салбарын мэргэжилтнүүд өөр хоорондоо аман хэлбэрээр солилцоход тустай. Хүний байнгын шүд болон хүүхдийн сүүн шүдийг өөр хооронд нь ялгахын тулд мөн тооллын систем ашигладаг.

Ихэнх айл өрхийн хувьд ахуйн нөхцлөөс шалтгаалсан жижиг хэмжээний бэртэл, гэмтэл хуруу гар шалбарсан үед хэрэглэх анхан шатны тусламжийн зүйлс боолт, шархны лент зэрэг байгаа байх. Гэвч та шүд, амны хөндийн гэнэтийн асуудал үүссэн үед үзүүлэх яаралтай тусламжийн хэрэгсэлээ бэлтгэсэн үү?

Шүдний гажигийг засах нь маш нарийн оношлогоо, тооцоолол шаарддаг тул ердийн ерөнхий мэргэжлийн нүүр амны эмч энэ ажилбарыг гүйцэтгэх боломжгүй юм. Иймд шүдний гажиг засах гажиг заслын ортодонт эмчийг төгсөлтийн дараах 2 жилийн сургалтаар бэлтгэж эрх олгодог. Эдгээр бэлтгэгдсэн мэргэжилтнүүд нь шүдний гажигийг оношлох, эмчилэх, урьдчилан сэргийлэх арга хэмжээ зохион байгуулах чадвартай болж төгсдөг.

Зарим нүүр амны ерөнхий мэргэжлийн эмч өөрийн туршлагадаа үндэслэн буйл болон ясны эдийн зарим өвчнийг эмчилдэг боловч ерөнхийдөө олон улсын жишгээр бол энэ төрлийн нарийн мэргэжилтнүүдийг төгсөлтийн дараах 2-3 жилийн сургалтаар бэлтгэдэг.

Энэ мэргэшлийн эмч нь шүдний доторх сувагт байрлах зөөлөн эдийг эмчилэх чиглэлээр ажилладаг. Олон улсын практикт баклаврын сургалт дүүргэсний дараа дахин 2 жил энэ чиглэлээр суралцаж байж эмчлэх эрхийн лиценз авдаг.

1980-аад оны дунд үеэс АНУ-ы хэмжээнд хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлээр шүд цайруулагчийн сурталчилгаа явж эхэлсэн байдаг. Шүд цайруулах бодисууд нь амны хөндийн арчилгааны бүтээгдэхүүнүүд дотроос хамгийн их борлуулалттай бүтээгдэхүүн бөгөөд хүн амын дундах цагаан шүдтэй болох гэсэн хүсэл эрмэлзэл жил ирэх тусам өсөн нэмэгдсээр байна.

Шотландийн гоо сайхан ч Caroline Sumpter нь Dentawhite in Glasgow-аас  Megawhite Teeth Whitening Licence худалдан авах үедээ тэрээр ямар нэг хууль бус зүйл хийж байгаагаа мэдээгүй байсан байна. Харин тэрээр энэ нь хууль бус гэдгийг мэдэх үедээ компаниас яаравчлан мөнгөө буцааж авахаар шаардсан боловч тус компани түүнд татгалзсан хариу өгсөн байна. Өнгөрсөн долоо хоногт түүний ийнхүү зарга хийсний ачаар Мужийн шүүх зөвхөн усгай зөвшөөрөлтэй шүдний эмч л ганцхан шүд цайруулах үйлчилгээ эрхлэх болохыг хуулийн дагуу дахин баталгаажуулж өглөө.

Зарим нэг улс оронд бараг хоёр хүүхдийн нэг нь хүүхэд насандаа үүдэн шүдээ хугалж байсан тохиолдол бүртгэгдсэн байдаг. Энэ нь гэр бүлийн хувьд томоохон асуудал дэгдээх бөгөөд хүүхдийн гадна төрхөнд сөргөөр нөлөөлдөг. Харин насанд хүрэгчдийн хувьд шүдний хугарал харьцангуй цөөн тохиолдно. (Манай улсын хувьд насанд хүрэгчдийн дунд харьцангуй өндөр хувьтай байдаг нь архины зүй бус хэрэглээтэй холбоотой)

Ямар ч хүн бусдын өмнө "өв тэгш” харагдаж үүнийгээ найз нөхөд болон бусдаар хүлээн зөвшөөрүүлэх дуртай байдаг. Хүмүүс биеийн ихэнх хэсгээ далдалсан гадуур хувцас өмсдөг тул биеийн хэсгүүд тэр бүр анзаарагдахгүй болсон болохоор хүний биеийн маш цөөхөн зарим хэсэг л олон нийтийн анхааралд өртдөг. 

Сувгийн эмчилгээ хийснээс хэдэн сарын дараа эсвэл жилийн дараа шүдний өнгө аажим хувирч хүрэн бор, саарал, цэнхэр, ногоон, шар зэрэг өнгөтэй болж болно. Хэрэв сувгийн эмчилгээний дараа шүдэнд бүрээс хийсэн бол шүдний өнгө хувирч байгаа нь бүрээсэн доороос анзаарагдахгүй.